Η ατμοσφαιρική ρύπανση (AP) αποτελεί σημαντική απειλή για την υγεία σε όλο τον κόσμο και είναι ένα κρίσιμο περιβαλλοντικό ζήτημα που επηρεάζει την ποιότητα ζωής, τον παραγωγικό χρόνο αλλά και τις δραστηριότητες αναψυχής. H ΑΡ διαμορφώνεται από φυσικές και ανθρωπογενείς πηγές ρύπων σε συνδυασμό με τις μετεωρολογικές συνθήκες, το φυσικό ανάγλυφο και τις χρήσεις γης μιας περιοχής. Η εκτίμηση της ΑΡ συνήθως βασίζεται στη χρήση δεδομένων από (συμβατικούς) σταθμούς παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα, οι οποίοι όταν είναι σωστά χωροθετημένοι, προσφέρουν πολύτιμα δεδομένα για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης με τη σχετική νομοθεσία, τη μελέτη της έκθεσης του πληθυσμού και την υποστήριξη της περιβαλλοντικής διαχείρισης και ανάπτυξης σχετικών πολιτικών. Ωστόσο, προκειμένου να συλλεχθούν δεδομένα υψηλής ποιότητας, και με χωρική και χρονική διακριτότητα ανάλογη με αυτή της ανθρώπινης καθημερινότητας, απαιτείται να καταβληθεί ένα σημαντικό κόστος τόσο για την προμήθεια και εγκατάσταση όσο και για την συντήρηση/βαθμονόμηση των σταθμών. Από την άλλη, η πρόγνωση της ποιότητας αέρα αποτελεί μία σημαντική προσθήκη στο οπλοστάσιο της περιβαλλοντικής διαχείρισης και θα έχει άμεσες θετικές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των πολιτών, επιτρέποντάς τους να πάρουν αποφάσεις μετακίνησης, υπαίθριας δραστηριότητας κλπ λαμβάνοντας υπόψη και τις αναμενόμενες περιβαλλοντικές φορτίσεις (όπως ήδη πράττουν σε σχέση με τις μετεωρολογικές προβλέψεις).
Το έργο έχει ως αντικείμενο ένα πολύπλευρο και ευέλικτο σύστημα παρακολούθησης και πρόγνωσης της ποιότητας του αέρα που θα περιλαμβάνει: (α) υποδομές (αισθητήρες ΑΡ χαμηλού κόστους), (β) εφαρμογή εξελιγμένων μοντέλων, (γ) παροχή υπηρεσιών ως SaaS (Software as a Service) ή PaaS (Platform as a Service) καθώς και (δ) παροχή περιβαλλοντικής πληροφόρησης. Το σύστημα παρακολούθησης και πρόγνωσης της ποιότητας του αέρα που θα αναπτυχθεί θα έχει τη δυνατότητα παροχής πρωτογενών πληροφοριών (συγκεντρώσεις των ρύπων που ρυθμίζονται από τη νομοθεσία) και δεικτών ποιότητας του αέρα. Οι παρεχόμενες προγνώσεις θα βασίζονται στα αποτελέσματα του συστήματος
Το σύστημα ΚΑΣΤΟΜ θα εφαρμοστεί σε δυο πιλοτικές περιοχές, τη Θεσσαλονίκη και το Ηράκλειο. Η Θεσσαλονίκη είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας στην οποία υπάρχουν σημαντικά προβλήματα στην ποιότητα του αέρα, τα οποία οφείλονται κατά κύριο λόγο στις υψηλές συγκεντρώσεις των αιωρουμένων σωματιδίων. Το Ηράκλειο είναι η τέταρτη μεγαλύτερη αστική περιοχή της Ελλάδας και επιλέχθηκε γιατί ανήκει σε άλλη γεωγραφική περιοχή και κλιματική ζώνη της Ελλάδας, με διαφορετικές επιδράσεις στην ποιότητα του αέρα (μεταξύ άλλων από την μεγάλης κλίμακας μεταφορά ρύπων που σε αρκετές περιπτώσεις έχει προέλευση φυσική, πχ σκόνη από την Σαχάρα). Το σύστημα θα καλύψει με υψηλή ανάλυση τόσο την πόλη του Ηρακλείου όσο και τη γειτονική περιοχή της Χερσονήσου η οποία αποτελεί το μεγαλύτερο τουριστικό θέρετρο στην Κρήτη (σχεδόν 10.000.000 διανυκτερεύσεις τουριστών το χρόνο).
Το σύστημα ΚΑΣΤΟΜ το οποίο θα αναπτυχθεί θα παρέχει πληροφορίες για την ποιότητα του αέρα σε πέντε κατηγορίες χρηστών: (α) το κοινό, με έμφαση στις ευαίσθητες ομάδες πληθυσμού (ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα, αθλητές, παιδιά και ηλικιωμένοι), (β) δημόσιες υπηρεσίες που είναι επιφορτισμένες με τη διαχείριση της ποιότητας του αέρα, (γ) την επιστημονική κοινότητα, (δ) την ιατρική κοινότητα, και (ε) ιδιωτικές εταιρίες που προσφέρουν υπηρεσίες σχετικές με την ποιότητα του αέρα.
Οι εφαρμογές που θα αναπτυχθούν θα παρέχουν πρωτογενείς και επεξεργασμένες πληροφορίες ανάλογα με τις ανάγκες και το επίπεδο χρηστών στους οποίους θα απευθύνονται.
Τα παραπάνω παρέχονται μέσω κατάλληλης πληροφορικής πλατφόρμας και υπηρεσιών λογισμικού που υποστηρίζουν διαδικτυακή διάχυση περιβαλλοντικής πληροφορίας (διαδραστικοί χάρτες τρέχουσας και προβλεπόμενης ποιότητας αέρα), διάχυση μέσω smartphones, και παροχή δεδομένων βάσει ανοικτών προτύπων προς τρίτους.